W poniedziałek, 17 kwietnia 2023 r. prezes Orlenu wskazał Kraków, a dokładnie tereny nowohuckiego Kombinatu, jako miejsce, w którym miałaby powstać jedna z planowanych małych elektrowni jądrowych. 21 kwietnia na specjalnie zwołanej konferencji prasowej, poseł Ireneusz Raś wraz z samorządowcami z Nowej Huty skrytykowali sposób, w jaki została ogłoszona ta informacja. Poseł Raś zapowiedział również złożenie interpelacji do premiera, w której dopytać miał m.in. o szczegóły dotyczące budowy, terminów, kosztów, liczbę nowych miejsc pracy, bezpieczeństwo i konsultacje społeczne z mieszkańcami Krakowa. Słowa dotrzymał, a dziś mamy także odpowiedź Ministerstwa Aktywów Państwowych na rzeczone pismo Ireneusza Rasia.
– My co do istoty, co do starania się o energię atomową dla Polski, jesteśmy zgodni, że to jest ciekawy, dobry projekt. Tylko trzeba go realizować w dobrej komunikacji ze społecznością lokalną – mówił poseł Ireneusz Raś podczas kwietniowej konferencji, która odbyła się przed bramą huty i dodał, że potrzeba więcej informacji, potrzeba też informacji co przy okazji takich inwestycji mogą zyskać lokalne społeczności.
.
Poniżej prezentujemy pytania, jakie zadał Ministerstwu poseł Raś oraz uzyskane odpowiedzi:
.
Jak wyglądają szczegóły planowanej budowy małego reaktora modułowego na terenach należących dziś do huty ArcelorMittal w Krakowie ? Kiedy miałaby się rozpocząć budowa reaktora w Krakowie – Nowej Hucie ?
Wskazane lokalizacje dla budowy małych reaktorów jądrowych mają na obecnym etapie charakter warunkowy. Są to lokalizacje prawdopodobne i preferowane, natomiast budowa w tych miejscach reaktorów BWRX-300 zależeć będzie od wielu czynników, m.in. od wyników szczegółowych badań geologicznych i środowiskowych, a także konsultacji z lokalnymi społecznościami. Z tego powodu, jak wyjaśnia PKN ORLEN, w chwili obecnej trudno wskazać szczegóły dotyczące planowanej budowy na terenie Krakowa. Spółka podkreśla, iż inwestycja w Nowej Hucie będzie ukierunkowana na wsparcie ciepłownictwa w Krakowie, zaś drugim istotnym elementem tej inwestycji będzie dostarczanie bezemisyjnej energii elektrycznej na potrzeby zakładów ArcelorMittal w Nowej Hucie. PKN ORLEN informuje, że termin rozpoczęcia budowy będzie w znacznej mierze zależeć od wyników prac badawczych w poszczególnych lokalizacjach. Spółka zakłada w przybliżeniu, że budowa reaktora BWRX-300 w Nowej Hucie mogłaby się rozpocząć na początku kolejnej dekady.
.
Czy aktualnie trwają rozmowy z przedstawicielami ArcelorMittal w sprawie budowy reaktora SMR na terenach obecnie należących do spółki? Czy prowadzone są rozmowy z władzami Miasta Krakowa w przedmiocie budowy reaktorów, a jeśli tak to jak wygląda stopień zaawansowania tych rozmów?
W 2022 r. ArcelorMittal Poland S.A. podpisał z ORLEN Synthos Green Energy sp. z o.o. (OSGE) umowę o współpracy w zakresie przygotowania inwestycji w reaktory modułowe BWRX-300 na terenie zakładów w Krakowie i Dąbrowie Górniczej. Partnerem OSGE w tym projekcie ze strony władz Krakowa jest także Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (dalej: MPEC), które reprezentuje samorząd w pracach nad przygotowaniem inwestycji. MPEC zadeklarowało chęć długofalowego odbioru ciepła komunalnego oraz daleko idącej współpracy w przygotowaniu inwestycji. Ponadto OSGE jest w dialogu z Panem Jackiem Majchrowskim, Prezydentem Miasta Krakowa i upoważnionymi przez niego instytucjami.
.
Jaki zespół ekspertów jest odpowiedzialny za przedstawianie wstępnych lokalizacji budowy reaktorów SMR, kto otrzyma te rekomendacje oraz kto podejmie decyzję o ich ostatecznej lokalizacji ?
Wybór lokalizacji wynika m.in. z przeprowadzonych do tej pory tzw. prac prescreeningowych (przesiewowych), a także z analiz ekonomicznych dotyczących możliwości realizacji danego projektu. Badania prescreeningowe wykonali niezależni, zewnętrzni eksperci posiadający odpowiednie doświadczenie: Główny Instytut Górnictwa, Instytut Geofizyki PAN, oraz Energoprojekt Katowice. Wyniki prac renomowanych instytutów naukowych są wykorzystywane przez zespoły m.in. OSGE, ale także przez dostawcę technologii – amerykańskie GE-Hitachi.
.
Jaki będzie koszt budowy elektrowni SMR Kraków – Nowa Huta biorąc pod uwagę informację, iż stanowi to 10% kosztu w stosunku do kosztu tradycyjnej elektrowni atomowej. Pan Premier wspomniał ze jest to zaledwie 10% kosztu bodowy jednak o jakich kwotach jest tu mowa?
Szacuje się, że pierwszy reaktor BWRX-300 będzie kosztować ok. 1,5 mld EUR, zaś w przypadku kolejnych koszty inwestycji będą niższe. PKN ORLEN wyjaśnia, że mając na uwadze kolejność powstawania reaktorów, termin realizacji inwestycji oraz docelową liczbę reaktorów w danej lokalizacji, na obecnym etapie trudno oszacować koszt inwestycji w Krakowie.
.
Ile według przeprowadzonych analiz powstanie nowych miejsc pracy w Małopolsce w związku z tą inwestycją?
Według szacunków Spółki jeden reaktor BWRX-300 to 100-110 miejsc pracy bezpośrednio w elektrowni i ok. 700 w otoczeniu zakładu (logistyka, usługi itp.). Ponadto w fazie budowy doliczyć trzeba ok. 2700 miejsc pracy (dla inwestycji w jeden reaktor). Spółka zaznacza, że w Nowej Hucie powstanie nie jeden, lecz 2-4 reaktory BWRX-300, zaś na terenie Małopolski planowana jest także inwestycja w podobnej skali w okolicy Oświęcimia.
.
Czy na terenie Krakowa lub Małopolski powstaną lub już istnieją zakłady, które będą wytwarzać wsad techniczny do SMR?
Według spółki OSGE zatrudnienie może wzrastać także w innych sektorach gospodarki oraz pozostałych regionach Polski. Łańcuch dostaw budowany na potrzeby inwestycji zakłada, że ponad 50% części i prac związanych z elektrownią powstawać będzie w Polsce, co może przełożyć się na zwiększenie ilości miejsc pracy w kraju. Ponadto reaktory SMR będą zasilać kombinat hutniczy ArcelorMittal w Krakowie. Zapewnienie stabilnego i bezemisyjnego źródła energii zwiększy konkurencyjność huty stali, zatem oczekiwać można zwiększania skali działania także samych zakładów ArcelorMittal. Spółka podkreśla, że każda z inwestycji w elektrownię z reaktorem BWRX-300 będzie realizowana z wykorzystaniem lokalnych firm i podwykonawców. Na chwilę obecną OSGE posiada szacunki jedynie dotyczące spodziewanego udziału firm z Polski, bez rozbicia na poszczególne województwa. GE-Hitachi, jako część grupy GE, jest od ponad 30 lat obecna w Polsce i aktywna w sektorze inwestycji w energetyce. Firma posiada zbudowaną przez ten czas grupę ok. 2000 kooperujących z nią polskich podmiotów. Wstępne analizy wskazują, że nawet 300 z nich może być zaangażowane w projekt budowy reaktorów BWRX-300 w Polsce. Przykładem firmy działającej w Małopolsce jest choćby ArcelorMittal, który może dostarczać stal na potrzeby budowy z zakładów w Krakowie, a także w innych lokalizacjach.
.
Prezes Daniel Obajtek podczas wystąpienia na konferencji mówił o kwotach rzędu 320 miliardów złotych jakie zostaną przeznaczone na transformacje energetyczną Polski, dlatego chciałbym poprosić o informację jakie środki zostaną przeznaczone dla Krakowa i Małopolski oraz jakie inwestycje PKN Orlen planuje do momentu utworzenia reaktora na terenie dzisiejszej huty ArcelorMittal w Krakowie – Nowej Hucie.
Odnośnie wydatków na nakłady inwestycyjne Spółka wyjaśnia, że planowana kwota 320 mld PLN dotyczy łącznych, przewidywanych nakładów inwestycyjnych Grupy ORLEN do 2030 r. Nakłady inwestycyjne wynikające ze Strategii Grupy ORLEN nie są planowane w podziale na poszczególne województwa, tylko na kierunki inwestycji (np. zero- i niskoemisyjna energetyka, wodór, wydobycie gazu, rafineria, petrochemia, detal). Lokalizacja konkretnych inwestycji będzie uzależniona od zaistnienia w danym miejscu odpowiednich warunków.
.
Jak wygląda aktualna struktura Spółki Orlen Synthos Green Energy i kto zasiada w jej zarządzie oraz jakie pobiera z tego tytułu wynagrodzenie? Jaki procent udziału w ww. Spółce posiada PKN Orlen?
Udziałowcami ORLEN Synthos Green Energy sp. z o.o. (dalej: OSGE) są w równych częściach PKN ORLEN i Synthos Green Energy S.A. – żadna ze spółek nie posiada większości dominującej (OSGE jest spółką współkontrolowaną). Skład organów OSGE jest publicznie dostępny w rejestrze
przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (prezes zarządu: Refał Kasprów, I wiceprezes zarządu: Dawid Jackiewicz, II wcieprezes zarządu: Jarosław Dybowski, III wiceprezes zarządu: Jacek Drózd).
.
Jak wygląda system bezpieczeństwa małych reaktorów? Na czym polega pasywny system bezpieczeństwa o którym podczas konferencji mówił prezes Daniel Obajtek?
PKN ORLEN przedstawił obszerną informację dotyczą systemu bezpieczeństwa SMR. Jak informuje Spółka, konstrukcja reaktora BWRX-300 została opracowana dla zastosowania w wielu krajach, a podczas jej opracowywania brano pod uwagę rekomendacje publikowane przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA). Standardy bezpieczeństwa MAEA reprezentują międzynarodowy konsensus w sprawie środków, które zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa i wykorzystują „obronę w głąb” jako podstawowy środek zapobiegania awariom w elektrowniach jądrowych oraz łagodzenia skutków awarii w razie ich wystąpienia.
Pasywne mechanizmy bezpieczeństwa to takie, których działanie jest związane z prawami przyrody (np. grawitacją). Nie wymagają one aktywnej interwencji operatora, działając nawet w przypadku braku zasilania elektrycznego. Reaktor BWRX-300 przy jakichkolwiek problemach wyłączy się samoczynnie – po takim wyłączeniu może bezpiecznie trwać przez wiele dni bez interwencji człowieka. W opinii Spółki, w porównaniu do obecnie eksploatowanych na świecie reaktorów, BWRX-300 jest konstrukcyjnie prostszy, a koncepcja jego konstrukcji zapewnia efektywność fizycznych barier ochronnych dla zamknięcia substancji promieniotwórczych i praktycznie eliminuje możliwość zaistnienia warunków degradacji rdzenia reaktora i możliwości dużych uwolnień substancji promieniotwórczych. W konsekwencji, zależność od obudowy bezpieczeństwa i środków reagowania kryzysowego jest zredukowana.
Z przekazanych przez Spółkę informacji wynika, że rozwiązania zastosowane w projekcie BWRX-300 pozwalają zagwarantować, że prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej awarii skutkującej uwolnieniami substancji promieniotwórczych do środowiska jest znacznie mniejsze niż określone w krajowych i międzynarodowych wymaganiach. Polskie przepisy wymagają by prawdopodobieństwo wystąpienia hipotetycznych awarii mogących skutkować dużymi uwolnieniami było mniejsze niż 10-6/rok (raz na milion lat), co jest spójne z rekomendacjami MAEA. Dla porównania, szacowane prawdopodobieństwo hipotetycznych awarii skutkujących dużymi uwolnieniami dla projektu BWRX-300 wynosi około 10- 8/rok (raz na sto milionów lat).
.
Kiedy zostaną podjęte konsultacje społeczne w sprawie budowy małego reaktora w Krakowie i w jakiej formule będą się odbywać?
Szerokie konsultacje społeczne z mieszkańcami zostaną przeprowadzone po uzyskaniu pełnych wyników badań i analiz środowiskowych ostatecznie potwierdzających możliwość i zasadność budowy reaktora BWRX-300 na terenie ArcelorMittal w Nowej Hucie.
.
Kto będzie odpowiedzialny za wykonanie badań geologicznych na terenie huty ArcelorMittal?
Spółka poskreśla, że badania geologiczne stanowią tylko jeden z obszarów, które muszą zostać dogłębnie zbadane, aby inwestycja w obiekt energetyki jądrowej uzyskała wszystkie wymagane prawem zgody i pozwolenia. Badania te stanowić będą element raportu lokalizacyjnego i przeprowadzone zostaną przez wyspecjalizowaną w tym obszarze firmę. W przypadku planowanej inwestycji w Nowej Hucie OSGE prowadzi rozmowy z kilkoma polskimi firmami posiadającymi doświadczenie i kompetencje w tym obszarze.
.
Poniżej możecie Państwo zapoznać się również z pełną treścią interpelacji Ireneusza Rasia oraz z odpowiedzią Ministerstwa Aktywów Państwowych na interpelację:
